ALETHEIA - Gabinet Psychoterapii

Prokrastynacja – odkładanie na później

Odkładanie rzeczy na później – każdy z nas tak robi. I nic w tym złego, dopóki taki nawyk nie okazuje się przeszkodą dla naszej produktywności, skuteczności czy też satysfakcji z podejmowanych aktywności. Zdaniem profesor psychologii Clary Lay, patologiczne odwlekanie czynności, na których powinniśmy się skupić ma miejsce wtedy, gdy między zamierzonym, a faktycznym czasem wykonania pracy pojawia się znacząca luka.

Na czym polega pułapka prokrastynacji:

Początkowo pojawia się chęć zrobienia czegoś i decyzja o realizacji, jednak zaczynamy odkładać naszą aktywność – najczęściej z obawy przed porażką, choć jednocześnie uświadamiamy sobie niekorzystne skutki odkładania czynności – niemniej jednak nadal odkładamy. Poszukujemy wymówek, aby obejść problem i tym samym… nadal odkładamy, aż do momentu w którym wykonanie zadania jest niezbędne natychmiast – wtedy realizujemy je pod wpływem dużego stresu, pod ogromną presją czasu, bądź… nie realizujemy go wcale. Na bazie takiego doświadczenia postanawiamy, że następnym razem zmodyfikujemy nasz sposób postępowania – zadanie zrealizujemy we właściwym czasie, jednak powyższy schemat powtarza się ponownie.
Możemy sądzić, że prokrastynacja pozwala uniknąć frustracji związanej z koniecznością realizacji zadania, bo przyjemniej jest nie podejmować aktywności, a dzięki temu odciąć się od przymusu robienia i negatywnych emocji z tym związanych. Pozwala ochronić poczucie własnej wartości – nie narażamy się na porażkę, jeśli nie podejmujemy się próby realizacji, a dotyczy to zwłaszcza perfekcjonistów. Chronimy się przed lękiem przed porażką – gdy przekładamy aktywność do momentu, w którym jest już za późno, aby ją wykonać, a zatem staje się to usprawiedliwieniem dla niepowodzenia. Możemy bronić się przed sukcesem – prokrastynacja pozwala pozostać w cieniu, sukces mógłby spowodować, że w przyszłości oczekiwania innych wobec nas wzrosną, a mamy obawę, że temu nie podołamy.
Jak się okazuje zaniechanie działania nie przynosi korzyści, a jedynie nasila uczucie zniechęcenia i bezsilności.

Jakie mogą być powody odwlekania zadań:

– uznajemy, że zadanie jest nudne lub nieprzyjemne. Osoby, które odwlekają dążą do uniknięcia nieprzyjemnych aspektów pracy, a osoby nieodwlekające wykonują nudne zadania, aby mieć je już za sobą
jesteśmy mało zorganizowani, nie posiadamy planu działania i w związku z tym nie podejmujemy wysiłków, aby je sprawnie zrealizować
nie mamy wiary we własne siły, czujemy się przytłoczeni i wątpimy w nasze możliwości. Możemy jednocześnie obawiać się sukcesu i porażki
z trudem przychodzi nam podejmowanie decyzji, wahamy się w obawie przed podjęciem błędnej decyzji, a w rezultacie nie podejmujemy jej wcale
wpadamy w pułapkę perfekcjonizmu myśląc, że nie posiadamy wystarczających umiejętności czy wiedzy, aby poradzić sobie z zadaniem

Jak radzić sobie z prokrastynacją?

1. Organizuj i planuj swoje aktywności, np. przygotuj listę zadań do realizacji i zacznij od tych najistotniejszych, kontroluj czas realizacji zadania – dzięki temu będziesz w stanie realnie określić czas niezbędny do realizacji zadania i pozbędziesz się złudzenia, że musisz przełożyć zadanie, bo jest ono zbyt czasochłonne
2. Podejmij decyzję: Zrobię to teraz! i… faktycznie to zrób. Świadomie kontroluj swoją tendencję do odkładania rzeczy na później, wyrabiaj w sobie nowe nawyki – nawet jeśli wydaje się to trudne i mozolne.
3. „Zjedz słonia” – czy wiesz, co należy zrobić, aby zjeść słonia? Należy podzielić go na mniejsze kawałki. Podobnie zrób z dużym zadaniem, które stoi przed Tobą – podziel większe zadanie na mniejsze części.
4. Odpuść perfekcjonizm – zadanie nie musi być zrealizowane idealnie. Lepiej zrobić je dobrze, niż nie zrobić wcale.
5. Doceniaj się za swoje osiągnięcia – nagradzaj się za realizację zadań, których nie odłożyłeś
6. Bądź wytrwały i nie zniechęcaj się 🙂