Perfekcjonizm: „tylko nie przeciętność!”
„Muszę zrobić to najlepiej jak potrafię, lepiej niż kiedykolwiek”.
„Chcę być najlepiej oceniony przez mojego szefa – nawet za cenę dodatkowych „bezpłatnych” nadgodzin spędzonych w pracy”.
„Nie potrafię sobie ot tak po prostu odpuścić – to co robię muszę robić z najwyższą jakością i starannością”.
„Nie znoszę przeciętności, będę tak długo pracowała, aż będę zadowolona z efektu. Musi być powalający”.
Czy te wypowiedzi brzmią znajomo? Dla każdego z nas w pewnym stopniu tak – pytanie jedynie w jakim stopniu jest to dla nas tożsame? A tym samym jakie są nasze skłonności do perfekcjonizmu? Czy nasz perfekcjonizm jest zorientowany na uzyskanie określonego efektu i odnosi się do sytuacji, w które wkładamy ogromny wysiłek właśnie po to, by uzyskać zamierzony rezultat? Czy też nasz perfekcjonizm dotyczy nadmiernego i krytycznego wobec siebie stosunku? W pierwszym przypadku mowa o perfekcyjnych dążeniach, podczas gdy w drugim o perfekcjonistycznym powątpiewaniu.
Co ważne, perfekcjonizm sam w sobie nie jest szkodliwy, pod warunkiem że nie zamęczamy się analizą sytuacji, błędów i nieustannym przywoływaniem niespełnionych wysokich oczekiwań stawianych przed sobą samym. Zdrowa sytuacja to taka, w której stawiamy przed sobą ambitne cele i wymagania oraz mamy motywację, aby je osiągnąć, a jednocześnie nieco wątpimy w swoje możliwości, mając świadomość, że nasze działania nie są realizowane tylko po to by spełnić cudze oczekiwania, nie realizujemy ich za wszelką cenę.
Jeśli postawa obciążenia wyzwaniami i zadaniami oraz nastawienie, że musimy je zrealizować ponad wszystko zaczyna dominować, mamy do czynienia z dysfunkcjonalnym perfekcjonizmem. Warto przyjrzeć się temu jakie jest natężenie naszego perfekcjonizmu i jaki poziom stresu mu towarzyszy, bowiem dysfunkcja w tym zakresie może prowadzić do zaburzeń takich jak: wypalenie zawodowe, depresja czy zaburzenia lękowe.
Perfekcjonista cechuje się:
- dążeniem do ideału, który nie jest przez niego osiągany
- wyznaczaniem sobie wysokich standardów i niską tolerancją na porażkę
- niezadowoleniem z własnych osiągnięć oraz z samego siebie
- przekonaniem, że zawsze można było zrobić coś lepiej
- tendencją do ulepszania dobrego i angażowania w zadania mnóstwo własnego czasu
- ciągłym powątpiewaniem we własne możliwości
- myśleniem o tym, aby inni byli z niego zadowoleni oraz poczuciem lęku przed oceną
Lęk przed oceną i utratą sympatii ze strony bliskich i otoczenia powoduje alienację i sprawia, że energia zamiast być poświęcana na rozwiązanie problemu, jest przeznaczana na jego unikanie i odrzucanie. Obawa przed rozczarowaniem innych prowadzi perfekcjonistę do tego aby ukrywać swój lęk, niepewność, kruchość i przeciętność – w zamian za to perfekcjonista przybiera maskę i wkłada ogromny, wypalający go wysiłek w jej utrzymanie.
CIEKAWOSTKA: Test identyfikujący skłonności do perfekcjonizmu
- Gdy popełnisz błąd, nie potrafisz przestać o nim myśleć, koncentrujesz się na nim tak bardzo, że możesz mieć nawet trudności ze snem
- Nie potrafisz cieszyć się z sukcesów innych ludzi, wydaje ci się, że osiągnęli to tylko dzięki szczęściu
- Często porównujesz się z innymi
- Wymagasz doskonałości od innych osób, mierzysz ich swoimi standardami
- Trudno jest Ci się przyznać do błędu, próbujesz je tuszować, aby nie stracić w oczach innych
- Zdarza Ci się pracować nad czymś nadal, mimo, że inni już dawno się z tego wycofali
- Nie znosisz przejęzyczeń, błędów ortograficznych, literówek i podobnych drobnych pomyłek, często poprawiasz ludzi, którzy je popełnią
- Często słyszysz, że znajdowanie dziury w całym czy dzielenie włosa na czworo to Twoja specjalność
- Jesteś swoim najsurowszym krytykiem
- Ocenę swojego postępowania odbierasz bardzo osobiście, gdy ktoś Cię skrytykuje najchętniej zapadłbyś się pod ziemię
- Zwracasz baczną uwagę na to jak oceniają Cię inni
- Rzadko jesteś zadowolony z wyniku egzaminu, czy innego efektu swojej pracy
- Przed zakończeniem pracy, sprawdzasz ją wielkrotnie, by wykryć wszystkie ewentualne pomyłki i nieścisłości
- Jeśli masz sporo czasu na wykonanie projektu, nigdy nie oddajesz go wcześniej, do ostatniej chwili coś ulepszasz i poprawiasz
- Uważasz, że nie da się zrobić czegoś dobrze w szybkim tempie
Im więcej pozytywnych odpowiedzi, tym większe prawdopodobieństwo ulegania dysfunkcjonalnemu perfekcjonizmowi.